Sokrates

Sŭ-gáh-lăk-dā̤

Sŭ-gáh-lăk-dā̤ (Hĭ-lé-nà̤-ngṳ̄: Σωκράτης; Ĭng-ngṳ̄: Socrates, sèng 470 - sèng 399) sê Gū Hĭ-lé-nà̤ gì Diék-hŏk-gă. Ĭ tàu-dā̤ mò̤ siā guó sié-nó̤h cṳ̆, siŏh-sié-nè̤ng dŭ găh lā̤ gâe̤ng bĕk-nè̤ng dàng-uâ, tō̤-lâung bĕk-nè̤ng sṳ̆-siōng siông gì dâi-gié. Ĭ duâi-buô-hông gì sṳ̆-siōng káng-huák dŭ sê ĭ gì dâ̤-cṳ̄ Báik-lăk-dù (Plato) sū gé giâ gì. Sŭ-gáh-lăk-dā̤ nêng-ùi ĭ sê có̤i chŭng-mìng gì nè̤ng, ĭng-ôi ciòng sié-gái nâ ô ĭ siŏh ciáh nè̤ng â̤ hiēu-dék cê-gă hùng-nó̤h dŭ mâ̤ hiēu.

Iù-uâ (1787): Sŭ-gáh-lăk-dā̤ cĭ Sī

Dáng-sê, dŏng-sì ô cĭng sâ̤ nè̤ng hièng-hâung Sŭ-gáh-lăk-dā̤, dĕk-biék sê Ngā-diēng céng-hū, ĭ-gáuk-nè̤ng nêng-ùi Sŭ-gáh-lăk-dā̤ gì sṳ̆-siōng dó̤i hâiu-săng-giāng ô hâi. Ngā-diēng mìng-cé̤ṳng buóh puáng sī ĭ. Hiā sèng-hâiu, Sŭ-gáh-lăk-dā̤ gì-sĭk ô gĭ-huôi liê-kŭi Ngā-diēng, hĕ̤k-ciā niông céng-hū ciŏng ĭ liù-bóng gáu bĕk-dó̤i, dáng-sê ĭ dŭ bóng-ké lāu. Bók-guó, ĭ gó sê siōng sī câi Ngā-diēng, ĭ hĭ-uông ĭ gì sī â̤ niông cē̤-nē̤ gì mìng-cé̤ṳng sêu gáu gáu-ṳ̆k. Gáu dṳ̆ng-muōi, ĭ ké̤ṳk nè̤ng táu sī kó̤.

Sṳ̆-siōng

Sŭ-gáh-lăk-dā̤ huāng-dó̤i mìng-cuō gì céng-dê cié-dô, nêng-ùi lī-séng sê ìng-sĕng gì gŏng-gĭ, dĭ-sék sê có̤i gèng gì siêng, diék-hŏk sê có̤i gèng gì dĭ-sék. Ĭ nêng-ùi, diék-hŏk gì gŏng-buōng mŭk-dék sê "nêng-sék nṳ̄ cê-gă". Sŭ-gáh-lăk-dā̤ tàu-tàu-huòi tà̤-chók lò̤-cék-hŏk gŭi-năk gâe̤ng dêng-ngiê gì huŏng-huák, nêng-ùi "ék-buăng" găh "gó̤-biĕk" cĭ sèng, kái-niêng sāng-sĕng sê̤ṳ-ŭk.

Sŭ-gáh-lăk-dā̤ Dó̤i-uâ-liŏh sê iù Báik-lăk-dù gâe̤ng Să̤-nò̤-hŭng (Xenophon) sū siā gì ô-guăng Sŭ-gáh-lăk-dā̤ dó̤i-uâ gì cṳ̆. Ĭ gé-liŏh lāu Sŭ-gáh-lăk-dā̤ gâe̤ng dŏng-sì Hĭ-lé-nà̤ ìng-ŭk gì dó̤i-uâ ī-gĭk ĭ gâe̤ng ĭ hŏk-sĕng cĭ-găng gì tō̤-lâung.