Nguòng-só ciŭ-gĭ-biēu

Chók-cê̤ṳ Wikipedia

Chăng-kō̤ Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ Háng-cê gì bēng-buōng. / 參考閩東語漢字其版本。


Huá-hŏk Nguòng-só ciŭ-gĭ-biēu (化學元素週期表) sê gŏng-gé̤ṳ nguòng-cṳ̄-sê̤ṳ téng nâung gáu duâi lì bà̤ gì huá-hŏk nguòng-só gì biēu-gáik. Ciā biēu-gáik sê dòng-huŏng-hìng gì iông-sék, ô gì nguòng-só ciŭ-gĭ dâi-dŏng ô kĕ̤ng gì dê-hŏng. Ciŏng dĕk-séng ciék-gê̤ṳng gì nguòng-só ĕng diŏh siŏh cŭk diē-sié, pī-ṳ̀ gōng lū-só gâe̤ng dô̤-séng ké-tā̤ cêu sê ciŏng-uâng ĕng siŏh cŭk diē-sié. Ciŏng-uâng gì có̤-huák â̤ găk ciā biēu diē-sié có̤ chók nguòng-só hŭng-kṳ̆ lì. Ciā nguòng-só ciŭ-gĭ-biēu â̤ sāi cūng-káuk gì ê̤ṳ-cháik chók gáuk cṳ̄ng nguòng-só gì dĕk-séng gâe̤ng cĭ-găng gì guăng-hiê, gó-chṳ̄ găk huá-hŏk gâe̤ng gì-tă kuŏ-hŏk diē-sié iā sèu sāi gáu, dĕk-biék sê găk ngiēng-géu huá-hŏk hìng-òi gì sèng-âu iā ô nó̤h sāi.

Nguòng-só ciŭ-gĭ-biēu sê iù Ngò̤-lò̤-sṳ̆ huá-hŏk-gă Dmitri Mendeleev găk 1869 nièng huák-mìng gì, dò̤ lì diēng-sê hī sèng-âu ī-gĭng â̤ báik gì nguòng-só gì dĕk-séng gâe̤ng ciŭ-gĭ-séng. Gáu-muōi-lāu, ĭng-ôi lī-lâung mò̤-hìng gì huák-diēng gâe̤ng sĭng nguòng-só gì huák-hiêng, ciā biēu iâ ké̤ṳk kuŏ-hŏk-gă gāi-céng gâe̤ng kuóng-diēng, có̤i-cṳ̄ng biéng siàng gĭng-dáng gì iông-sék. Mendeleev tŭng-guó ciā nó̤h cūng-káuk ê̤ṳ-cháik chók lì nék-giāng hī sèng-âu gó muōi huák-hiêng gì nguòng-só gâe̤ng ĭ gì dĕk-séng. Ī-hâiu kuŏ-hŏk-gă cêu cĭng gì huák-hiêng hŭ-uâng gì nguòng-só, céng-mìng ĭ ê̤ṳ-cháik gì mò̤ dâng.

Găk gĭng-dáng gì nguòng-só ciŭ-gĭ-biēu diē-sié, téng 1 hô̤ (kĭng) gáu 118 hô̤ (Uuo) gì sū-iū nguòng-só dŭ ī-gĭng sìng-gŭng hăk-siàng lāu. Gì-dṳ̆ng, 1 hô̤ (kĭng) gáu 98 hô̤ (Californium) găk cê̤ṳ-iòng-gái dâi-dŏng dŭ ô, diông giâ lì gì (iâ bău-guák iā sâ̤ gì huóng-siê-séng dùng-ôi-só) dŭ sê găk sék-ngiêng-sék diē-sié hăk-siàng gì. Hiêng-câi Uuo ī-hâiu gì nguòng-só gó lā̤ găk lā̤ có̤, ĭng-ôi cuòi bô dái chók ciŏng kuóng-diēng ciā biēu gì ông-tà̤.

Nguòng-só ciŭ-gĭ-biēu[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]

Cŭk→ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Diêng-cṳ̄-cèng 0-cŭk Diêng-cṳ̄-só

Ciŭ-gĭ↓ A 0
1 1
H
Kĭng
1.008
A A A V A A A 2
He
He­li
4.003





K





2
2 3
Li
Liti
6.941
4
Be
Berili
9.012
5
B
Bèng
10.81
6
C
Táng
12.01
7
N
Dâng
14.01
8
O
Iōng
16.00
9
F
Hók
19.00
10
Ne
Neon
20.18




L
K




8
2
3 11
Na
Natri
22.99
12
Mg
Magne
24.31
B B V B B B
I B B 13
Al
Lé̤ṳ
26.98
14
Si
Sĭk
28.09
15
P
Lìng
30.97
16
S
Liù-uòng
32.07
17
Cl
Lṳ̆k
35.45
18
Ar
Argon
39.95



M
L
K



8
8
2
4 19
K
Kali
39.1
20
Ca
Cal­ci
40.08
21
Sc
Scandi
44.96
22
Ti
Titan
47.88
23
V
Vanadi
50.94
24
Cr
Crom
52.00
25
Mn
Mangan
54.94
26
Fe
Tiék
55.85
27
Co
Coban
58.93
28
Ni
Niken
58.69
29
Cu
Dè̤ng
63.55
30
Zn
Ā-iòng
65.39
31
Ga
Gali
69.72
32
Ge
Gecmani
72.59
33
As
Asen
74.92
34
Se
Sele­n
78.96
35
Br
Brom
79.90
36
Kr
Kryp­ton
83.80


N
M
L
K


8
18
8
2
5 37
Rb
Rubidi
85.47
38
Sr
Stronti
87.62
39
Y
Yttri
88.91
40
Zr
Zirconi
91.22
41
Nb
Niobi
92.91
42
Mo
Molypden
95.94
43
Tc
Tecneti
(97.91)
44
Ru
Rutheni
101.1
45
Rh
Rhodi
102.9
46
Pd
Paladi
106.4
47
Ag
Ngṳ̀ng
107.9
48
Cd
Cadimi
112.4
49
In
Indi
114.8
50
Sn
Sék
118.7
51
Sb
Antimon
121.8
52
Te
Telua
127.6
53
I
Diēng
126.7
54
Xe
Xenon
131.3

O
N
M
L
K

8
18
18
8
2
6 55
Cs
Caesi
132.9
56
Ba
Bari
137.3
57-
71
Lantan-hiê
72
Hf
Hafni
178.5
73
Ta
Tantan
180.9
74
W
Wolfram
183.9
75
Re
Rheni
186.2
76
Os
Osmi
190.2
77
Ir
Iridi
192.2
78
Pt
Băh-gĭng
195.1
79
Au
Gĭng
197.0
80
Hg
Cūi-ngṳ̀ng
200.6
81
Tl
Tali
204.4
82
Pb
Iòng
207.2
83
Bi
Bitmut
209.0
84
Po
Poloni
(209.0)
85
At
Astatin
(210.0)
86
Rn
Radon
(222.0)
P
O
N
M
L
K
8
18
32
18
8
2
7 87
Fr
Franci
(223.0)
88
Ra
Ra­di
226.0
89-
103
Actini-hiê
104
Rf
Rutherfordi
(265.1)
105
Db
Dubni
(268.1)
106
Sg
Seaborgi
(271.1)
107
Bh
Bohri
(270.1)
108
Hs
Hassi
(277.2)
109
Mt
Meitneri
(276.2)
110
Ds
Darmstadti
(281.2)
111
Rg
Roentgeni
(280.2)
112
Cn
Copernici
(285.2)
113
Nh
Nihoni
(284.2)
114
Fl
Flerovi
(289.2)
115
Mc
Moscovi
(288.2)
116
Lv
Livermori
(293.2)
117
Ts
Tennessine
(294.2)
118
Og
Oganesson
(294.2)
Q
P
O
N
M
L
K
8
18
32
32
18
8
2
Lantan-hiê 57
La
Lantan
138.9
58
Ce
Ceri
140.1
59
Pr
Praseodymi
140.9
60
Nd
Neodymi
144.2
61
Pm
Promethi
(144.9)
62
Sm
Samari
150.4
63
Eu
Europi
152.0
64
Gd
Gadolini
157.3
65
Tb
Terbi
158.9
66
Dy
Dysprosi
162.5
67
Ho
Holmi
164.9
68
Er
Erbi
167.3
69
Tm
Thuli
168.9
70
Yb
Ytterbi
173.0
71
Lu
Luteti
175.0
Actini-hiê 89
Ac
Actini
(227.0)
90
Th
Thori
232.0
91
Pa
Protactini
231.0
92
U
Urani
238.0
93
Np
Neptuni
237.1
94
Pu
Plutoni
244.1
95
Am
Americi
(243.1)
96
Cm
Curi
247.1
97
Bk
Berkeli
(247.1)
98
Cf
Californi
(252.1)
99
Es
Einsteini
(252.1)
100
Fm
Fermi
(257.1)
101
Md
Mendelevi
(258.1)
102
No
Nobeli
(259.1)
103
Lr
Lawrenci
(262.1)

Dù-gā̤:

Sê̤ṳ-hô̤ liŏh-sáik gì găk Biĕu-cūng câung-huóng hâ sê ké-tā̤; sê̤ṳ-hô̤ làng-sáik gì sê ĭk-tā̤; sê̤ṳ-hô̤ ŭ-sáik gì sê gó-tā̤; sê̤ṳ-hô̤ huŏi-sáik gì sê muôi-dĭ siŏng-tái.