Guók-cié chiông-gì

Chók-cê̤ṳ Wikipedia

Chăng-kō̤ Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ Háng-cê gì bēng-buōng. / 參考閩東語漢字其版本。


a8 b8 c8 d8 e8 f8 g8 h8
a7 b7 c7 d7 e7 f7 g7 h7
a6 b6 c6 d6 e6 f6 g6 h6
a5 b5 c5 d5 e5 f5 g5 h5
a4 b4 c4 d4 e4 f4 g4 h4
a3 b3 c3 d3 e3 f3 g3 h3
a2 b2 c2 d2 e2 f2 g2 h2
a1 b1 c1 d1 e1 f1 g1 h1
Guók-cié chiông-gì cá kăi-sṳ̄ gì bà̤-huák

Guók-cié chiông-gì (國際象棋) iâ hô̤ lā̤ să̤-iòng-gì (西洋棋), sê siŏh cṳ̄ng lôi iù-hié, diŏh gĭng-dáng guók-cié gà̤-dēng káh-dièu gì nè̤ng iā sâ̤.

Guók-cié chiông-gì iù lâng ciáh nè̤ng giàng, siŏh ciáh nè̤ng niĕng băh gì cī, siŏh ciáh nè̤ng niĕng ŭ gì, gì-dṳ̆ng niĕng băh gì diŏh sĕng giàng. Muōi siŏh huŏng gì gì dâi-dŏng dŭ ô 1 lăk guók-uòng, 1 lăk uòng-hâiu, 2 lăk chiông (iâ hô̤ lā̤ gáu-sê̤ṳ), 2 tàu mā (iâ hô̤ lā̤ kiè-sê̤ṳ), 2 lăk gṳ̆ (iâ hô̤ lā̤ siàng-bō̤) gâe̤ng 8 lăk bĭng. Kó̤ páh guók-uòng hô̤ lā̤ ciŏng-gŭng, nâ sê guók-uòng ké̤ṳk nè̤ng ciŏng-gŭng ī-hâiu mò̤-dó̤i-cāu cêu hô̤ lā̤ sák-gì, ké̤ṳk nè̤ng sák-gì gì hī siŏh huŏng cêu suŏ lāu. Nâ sê hŭ-nè̤ng dŭ mò̤ bâing-huák ciŏng dó̤i-huŏng gì guók-uòng tài lâi, cêu hô̤ lā̤ huò-gì.

Guók-cié chiông-gì gì gì-buàng sê siŏh cū 8*8 gì huŏng-gák, muōi siŏh ciáh gák-gák gà̤-dēng dŭ dù siông ŭ hĕ̤k-ciā báh gì ngàng-sáik, gâe̤ng găng-biáh gì gák-gák kṳ̆-biék kŭi lì.

Lĭk-sṳ̄[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]

Lâng ciáh 14 sié-gī gì Dáik-guók gói-cŭk găk lā̤ káh-dièu gì

Guók-cié chiông-gì gì cū-cŭng sê Éng-dôChaturanga. Chaturanga iâ sê siŏh cṳ̄ng gì-lôi iù-hié, gâe̤ng gĭng-dáng guók-cié chiông-gì gì gì-buàng gâe̤ng gì-cī dŭ cêng-kó̤ chiông.

Chaturanga chă-bók-dŏ̤ diŏh Sasanid Dá̤-guók guók-uòng Khosrau I câi-ôi gì sèng-âu diòng gáu Pŏ̤-sṳ̆. Ciā guók-uòng dó̤i ùng-hŏk gâe̤ng diék-hŏk gāng-héng-ché̤ṳ, iù Éng-dô hŭ-uái dò̤ iā sâ̤ bō̤-gói gì cṳ̆ gáu Pŏ̤-sṳ̆. Éng-dô nè̤ng iâ ciŏng Chaturanga dái gáu ciā guók-uòng hŭ-uái, ĭ giéng-gáe̤k iā ô-mê, ciŏng ciā gì gāi-cô̤ siàng Shatranj dò̤ lì káh-dièu. Ciā Shatranj diòng gáu Mùng-gū, Ā-lá-báik, Ethiopia, Să̤-băng-ngà, Dáik-guók dēng dēng guók-gă, huák-diēng chók Shatar, Shatranj al-husun, Senterej, Grande Acedrex, Kurierspiel gáuk cṳ̄ng chiông-gì, có̤i-cṳ̄ng huák-diēng siàng gĭng-dáng gì guók-cié chiông-gì.

Chiông-gì iù-hié diòng-gáu Ĕu-ciŭ chă-bók-dŏ̤ sê Dṳ̆ng-sié-gī gì dâi-gié. Hī sèng-âu ciā iù-hié diŏh Ĕu-ciŭ guók-gă nâ ké̤ṳk gói-cŭk káh-dièu gì, cī siŏh dêng nè̤ng ciŏng-muòng dò̤ cuòi lì hóng-liêng ciéng-cĕng gì cháik-liŏk, gó-chṳ̄ ké̤ṳk nè̤ng hô̤ lā̤ „guók-uòng gì káh-dièu-nó̤h“. Gáu 19 sié-gī gì sèng-âu, cá kăi-sṳ̄ ô báh-sáng káh-dièu ciā iù-hié.

Chaturanga hióng nàng diòng gáu Sri Lanka, Miēng-diêng, Tái-guók, Gāng-puŏ-cái, Mā-lài-să̤-ā dēng dēng dĕ̤ng-nàng-ā guók-gă, huák-diēng chók Chadarangam, Sittuyin, Makruk, Ouk Chaktrung gáuk-cṳ̄ng biéng-tā̤; lêng-nguôi siŏh ciĕ, hióng dĕ̤ng diòng gáu Dṳ̆ng-guók, ké̤ṳk Dṳ̆ng-guók-nè̤ng gāi-cô̤ siàng Dṳ̆ng-guók chiông-gì, bô ké̤ṳk Dièu-siēng, Nĭk-buōng nè̤ng gāi-cô̤ siàng cê-gă guók-gă gì Dièu-siēng chiông-gì gâe̤ng Nĭk-buōng chiông-gì. Gó-chṳ̄ gōng Chaturanga sê sū-iū chiông-gì cī siŏh lôi iù-hié gì cū-cŭng, năng-gă diŏh sié-gái gà̤-dēng sùi-biêng lâng cṳ̄ng gì chiông-gì iù-hié dâi-dŏng dŭ â̤ huák-hiêng gê̤ṳng-dùng-diēng.

Ô gì sáng Ĭ-sṳ̆-làng-gáu gì nè̤ng giéng-gáe̤k káh-dièu guók-cié chiông-gì sê „siâ-dŭk sìng-mìng“ gì. Gŏng-gé̤ṳ «Mŭk-sṳ̆-lìng séng-hóng sĭk-liŏh» (Sahih Muslim) diē-sié gì gōng-huák, sĭng-dĭ Mŭk-hâng-mĕk-dáik ô gōng guó siŏh guó uâ: „Káh-dièu chiông-gì gì nè̤ng, gâe̤ng ciŏng chiū tū diē dṳ̆ nṳ̆k, dṳ̆ háik diē-sié mò̤ sié-nó̤h kṳ̆-biék.“ Găk Mŭk-sṳ̆-lìng gì guăng-niêng diē-sié, dṳ̆ „siŏh sĭng dŭ sê lă-că-sī“. Cī buōng «Mŭk-sṳ̆-lìng séng-hóng sĭk-liŏh» gì dê-ôi diŏh Ĭ-sṳ̆-làng-gáu diē-sié iā gèng, gó-chṳ̄ īng-hiōng-lĭk cĭng duâi. Bók-guó, gĭng-dáng káh-diù guók-cié chiông-gì gì Ā-lá-báik nè̤ng iā sâ̤.

1981 nièng, sáng Ĭ-sṳ̆-làng-gáu gì Ĭ-lāng céng-hū géng-cī nè̤ng káh-dièu ciā gì; gáu 1988 nièng gì sèng-âu cá iù Ruhollah Khomeini gā̤-dṳ̀ ciā géng-lêng, dáng-sê mâ̤ ūng-hṳ̄ nè̤ng kék cuòi lì dū-cièng.

Chiông Taliban, Ĭ-lăk gâe̤ng Sham Ĭ-sṳ̆-làng-guók (ISIL/ISIS), al-Qaeda (Gĭ-dê cū-cék) ciŏng-uâng bō̤-siū gì Ĭ-sṳ̆-làng-gáu cū-cék, dŭ sê mâ̤ ūng-hṳ̄ nè̤ng káh-dièu ciā gì gì.

Guók-cié Chiông-gì gì Cī-cī gâe̤ng Giàng-huák[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]

Gì gì iông-sék Gé gì dù-piéng Miàng-cê Ĭng-ngṳ̄ Giàng-huák Giàng-huák dù-piéng
guók-uòng king Hòng, dĭk hĕ̤k-ciā ciâ lā̤ giàng siŏh gák (nâ ô uòng-gṳ̆ ngiê-ôi gì sèng-âu â̤ dé̤ṳng hòng lā̤ giàng lâng săng gák, â-dā̤ â̤ gōng). Mâ̤ sāi ké̤ṳk nè̤ng siăh lâi. Nâ sê cê-gă gì guók-uòng siŏh sī cêu suŏ lāu.
a8 b8 c8 d8 e8 f8 g8 h8
a7 b7 c7 d7 e7 f7 g7 h7
a6 b6 c6 d6 e6 f6 g6 h6
a5 b5 c5 d5 e5 f5 g5 h5
a4 b4 c4 d4 e4 f4 g4 h4
a3 b3 c3 d3 e3 f3 g3 h3
a2 b2 c2 d2 e2 f2 g2 h2
a1 b1 c1 d1 e1 f1 g1 h1
uòng-hâiu queen Hòng, dĭk hĕ̤k-ciā ciâ lā̤ giàng. Nâ sê mò̤ cī dū diŏh diô dâi-dŏng, é̤ṳ giàng gūi buô giàng gūi buô, gó-chṳ̄ sê guók-cié chiông-gì dâi-dŏng gì siŏh cṳ̄ng tiē-liēng dâe̤ng-iéu gì gì.
a8 b8 c8 d8 e8 f8 g8 h8
a7 b7 c7 d7 e7 f7 g7 h7
a6 b6 c6 d6 e6 f6 g6 h6
a5 b5 c5 d5 e5 f5 g5 h5
a4 b4 c4 d4 e4 f4 g4 h4
a3 b3 c3 d3 e3 f3 g3 h3
a2 b2 c2 d2 e2 f2 g2 h2
a1 b1 c1 d1 e1 f1 g1 h1
gṳ̆,
siàng-bō̤
rook Hòng-hòng-sék hĕ̤k-ciā dĭk-dĭk-sék giàng. Nâ sê mò̤ cī dū diŏh diô dâi-dŏng, é̤ṳ giàng gūi buô giàng gūi buô, gó-chṳ̄ sê guók-cié chiông-gì dâi-dŏng gì siŏh cṳ̄ng tiē-liēng dâe̤ng-iéu gì gì.
Gṳ̆ gó ô siŏh cṳ̄ng dĕk-sṳ̀ gì giàng-huák hô̤ lā̤ „uòng gṳ̆ ngiê-ôi“, â-dā̤ â̤ gōng.
a8 b8 c8 d8 e8 f8 g8 h8
a7 b7 c7 d7 e7 f7 g7 h7
a6 b6 c6 d6 e6 f6 g6 h6
a5 b5 c5 d5 e5 f5 g5 h5
a4 b4 c4 d4 e4 f4 g4 h4
a3 b3 c3 d3 e3 f3 g3 h3
a2 b2 c2 d2 e2 f2 g2 h2
a1 b1 c1 d1 e1 f1 g1 h1
chiông,
gáu-sê̤ṳ
bishop Ciâ lā̤ giàng. Nâ sê mò̤ cī dū diŏh diô dâi-dŏng, é̤ṳ giàng gūi buô giàng gūi buô.
a8 b8 c8 d8 e8 f8 g8 h8
a7 b7 c7 d7 e7 f7 g7 h7
a6 b6 c6 d6 e6 f6 g6 h6
a5 b5 c5 d5 e5 f5 g5 h5
a4 b4 c4 d4 e4 f4 g4 h4
a3 b3 c3 d3 e3 f3 g3 h3
a2 b2 c2 d2 e2 f2 g2 h2
a1 b1 c1 d1 e1 f1 g1 h1
mā,
kiè-sê̤ṳ
knight Giàng L hìng lô-siáng: iâ cêu sê gōng, diŏh siŏh ciáh 2*3 gì diòng-huŏng-hìng huŏng-gák cū diē-sié, iù siŏh ciáh dīng-diēng ièng dó̤i-gáe̤k-siáng giàng gáu dó̤i-méng gì hī ciáh dīng-diēng hŭ-uái. Bók-guó gâe̤ng Dṳ̆ng-guók chiông-gì mâ̤ siŏh iông, guók-cié chiông-gì diē-sié gì mā tàu-dā̤ mò̤ mā-kă ciā gái-niêng, gó-chṳ̄ diŏh 2*3 gì huŏng-gák diē-sié sùi-biêng dŭ â̤ giàng. Mā sê guók-cié chiông-gì diē-sié có̤i lùng-uăk gì siŏh tàu cī.
a8 b8 c8 d8 e8 f8 g8 h8
a7 b7 c7 d7 e7 f7 g7 h7
a6 b6 c6 d6 e6 f6 g6 h6
a5 b5 c5 d5 e5 f5 g5 h5
a4 b4 c4 d4 e4 f4 g4 h4
a3 b3 c3 d3 e3 f3 g3 h3
a2 b2 c2 d2 e2 f2 g2 h2
a1 b1 c1 d1 e1 f1 g1 h1
bĭng pawn Giàng gì sèng-âu sê dĭk-dĭk-sék giàng, mâ̤ sāi hòng-sék giàng hĕ̤k-ciā âu-tó̤i; siăh gì sèng-âu ciâ lā̤ siăh, sĕng ciŏng hiā cī dò̤ lâi, gái ciŏng bĭng-giāng ĕng hiā cī nguòng-lài gì dê-huŏng. Bĭng-giāng muōi siŏh huòi dŭ nâ dé̤ṳng giàng siŏh gák, bók-guó, nâ sê bĭng ĕng diŏh kăi-sṳ̄ sèng-âu gì hŭ-uái mò̤ dêng-dâe̤ng gì uâ, iâ â̤ dé̤ṳng hióng sèng-dāu giàng lâng buô. gó ô siŏh cṳ̄ng gì-guái gì giàng-huák hô̤ lā̤ „siăh guó-lô bĭng“, â-dā̤ â̤ gōng.


Bĭng-giāng giàng gáu dó̤i-huŏng gì có̤i diē hī siŏh hòng ī-hâiu, diŏh biéng siàng uòng-hâiu, gṳ̆, chiông hĕ̤k-ciā mā dâi-dŏng gì siŏh cṳ̄ng; bók-guó mâ̤ sāi biéng siàng guók-uòng, iâ mâ̤ sāi ng-biéng.

a8 b8 c8 d8 e8 f8 g8 h8
a7 b7 c7 d7 e7 f7 g7 h7
a6 b6 c6 d6 e6 f6 g6 h6
a5 b5 c5 d5 e5 f5 g5 h5
a4 b4 c4 d4 e4 f4 g4 h4
a3 b3 c3 d3 e3 f3 g3 h3
a2 b2 c2 d2 e2 f2 g2 h2
a1 b1 c1 d1 e1 f1 g1 h1

Dĕk-sṳ̀ Giàng-huák[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]

Guók-cié chiông-gì diē-sié ô săng cṳ̄ng dĕk-sṳ̀ giàng-huák: „bĭng gì sĭng-biéng“, „siăh guó-lô bĭng“ gâe̤ng „uòng gṳ̆ ngiê-ôi“.

Bĭng gì Sĭng-biéng[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]

Bĭng-giāng giàng gáu dó̤i-huŏng gì có̤i diē hī siŏh hòng ī-hâiu, diŏh biéng siàng uòng-hâiu, gṳ̆, chiông hĕ̤k-ciā mā dâi-dŏng gì siŏh cṳ̄ng; bók-guó mâ̤ sāi biéng siàng guók-uòng, iâ mâ̤ sāi ng-biéng. Cuòi cêu sê „bĭng gì sĭng-biéng“. Gó-chṳ̄ chŭi-iòng-gōng siŏh ciáh bĭng-giāng mò̤ sié-nó̤h nó̤h sāi, dáng-sê giàng gáu có̤i dó̤i-miéng kó̤ gì uâ, ŭi-hiĕk cêu iā duâi lāu.

Siăh Guó-lô Bĭng[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]

Dó̤i-huŏng gì bĭng-giāng téng ĭ chĕ̤-sṳ̄ gì dê-huŏng hióng sèng-dāu giàng lâng buô gì sèng-âu (cêu sê gōng cuòi sê ciā bĭng giàng gì tàu buô gì é-sé̤ṳ), nâ sê gōng giàng gáu gì dê-huŏng biĕng-dău ô nṳ̄ gì bĭng-giāng, nṳ̄ â̤ sāi dĭk-ciék ciŏng ciā bĭng dò̤ lâi, gái ciŏng nṳ̄ cê-gă gì hī ciáh bĭng-giāng ĕng diŏh ciā bĭng gì piăng-hâiu (iù nṳ̄ cī siŏh biĕng ché̤ṳ). Cuòi cêu sê „siăh guó-lô bĭng“.

siăh guó-lô bĭng gì huŏng-huák
a8 b8 c8 d8 e8 f8 g8 h8
a7 b7 c7 d7 e7 f7 g7 h7
a6 b6 c6 d6 e6 f6 g6 h6
a5 b5 c5 d5 e5 f5 g5 h5
a4 b4 c4 d4 e4 f4 g4 h4
a3 b3 c3 d3 e3 f3 g3 h3
a2 b2 c2 d2 e2 f2 g2 h2
a1 b1 c1 d1 e1 f1 g1 h1
Băh gì sĕng giàng, ŭ gì bĭng diŏh chĕ̤-sṳ̄ gì ôi-dé (siŏh buô dŭ muōi giàng guó)
a8 b8 c8 d8 e8 f8 g8 h8
a7 b7 c7 d7 e7 f7 g7 h7
a6 b6 c6 d6 e6 f6 g6 h6
a5 b5 c5 d5 e5 f5 g5 h5
a4 b4 c4 d4 e4 f4 g4 h4
a3 b3 c3 d3 e3 f3 g3 h3
a2 b2 c2 d2 e2 f2 g2 h2
a1 b1 c1 d1 e1 f1 g1 h1
Ŭ gì bĭng hióng sèng-dāu giàng lâng gák, iù f7 giàng gáu f5.
a8 b8 c8 d8 e8 f8 g8 h8
a7 b7 c7 d7 e7 f7 g7 h7
a6 b6 c6 d6 e6 f6 g6 h6
a5 b5 c5 d5 e5 f5 g5 h5
a4 b4 c4 d4 e4 f4 g4 h4
a3 b3 c3 d3 e3 f3 g3 h3
a2 b2 c2 d2 e2 f2 g2 h2
a1 b1 c1 d1 e1 f1 g1 h1
Băh gì bĭng-giāng ciŏng ŭ gì bĭng siăh lâi, iè gáu f6.

Uòng Gṳ̆ Ngiê-ôi[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]

Găk guók-cié chiông-gì diē-sié, nâ sê guók-uòng muōi ké̤ṳk nè̤ng ciŏng-gŭng guó, guók-uòng gâe̤ng gṳ̆ dŭ muōi dêng-dâe̤ng guó, bô gă lā̤ lâng tàu dâi-dŏng mò̤ gì-tă gì cī-cī gì uâ, guók-uòng â̤ sāi hióng gṳ̆ hī siŏh biĕng iè lâng gáu săng gák, gái ciŏng gṳ̆ ĕng diŏh guók-uòng gì lêng-ôi siŏh biĕng. Cuòi hô̤ lā̤ „uòng gṳ̆ ngiê-ôi“, iâ hô̤ lā̤ „guók-uòng diē bō̤“. Guók-uòng gâe̤ng huông gì gṳ̆ ngiê-ôi gì sèng-âu iè săng gák, ciŏng-uâng gì ngiê-ôi hô̤ lā̤ dòng-ngiê-ôi; gâe̤ng gê̤ṳng gì gṳ̆ ngiê-ôi sê iè lâng gák, ciŏng-uâng gì ngiê-ôi hô̤ lā̤ dōi-ngiê-ôi. Bók-guó, mâ̤ sāi găk dó̤i-huŏng ciŏng-gŭng gì sèng-âu ngiê-ôi.

dōi-ngiê-ôi dòng-ngiê-ôi

Gé-puō-huák[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]

Guók-cié chiông-gì ô gūi cṳ̄ng gé-puō-huák, bók-guó hiêng-câi có̤i sèu sāi gì sê „dâi-só gé-puō-huák“. Ék-buăng dŭ siā lâng dĭk, băh gì giàng-huák siā cō̤-biĕng, ŭ gì giàng-huák siā iêu-biĕng. Ciā dâi-só gé-puō-huák gì hù-hô̤ săng ciŏng-uâng:

  • -: Dâi-biĕu giàng. Bī-ṳ̀ gōng „mā g1-f3“, é-sé̤ṳ sê mā iù g1 giàng gáu f3. Sèng-dāu diŏh siā giàng gì sê sié-nó̤h gì, dáng-sê giàng bĭng iâ â̤ sāi ng-siā.
  • x: Dâi-biĕu siăh cī. Bī-ṳ̀ gōng „chiông b5xc6“, é-sé̤ṳ sê găk b5 gì chiông siăh lâi găk c6 gì cī. Gâe̤ng giàng siŏh iông, diŏh siā sié-nó̤h gì kó̤ siăh, ng-siā cêu sê dâi-biĕu bĭng-giāng kó̤ siăh.
  • O-O: Cuòi dâi-biĕu gì siŏh buô sê dōi-ngiê-ôi.
  • O-O-O: Cuòi dâi-biĕu gì siŏh buô sê dòng-ngiê-ôi.
  • e.p.: Siā diŏh siŏh buô gì piăng-hâiu, dâi-biĕu cī siŏh buô sê „siăh guó-lô bĭng“. Gì-dṳ̆ng „e.p.“ sê Huák-ngṳ̄ „en passant“ gì sáuk-siā, sê „siăh guó-lô bĭng“ gì é-sé̤ṳ.
  • +: Dâi-biĕu ciŏng-gŭng. Siā diŏh siŏh buô gì piăng-hâiu, chiông „mā g1-f3 +“ ciŏng-uâng.
  • ++: Siā diŏh siŏh buô gì piăng-hâiu, dâi-biĕu sĕ̤ng-ciŏng-gŭng, ô lâng ciáh cī cà̤ ciŏng-gŭng.
  • #: Siā diŏh siŏh buô gì piăng-hâiu, dâi-biĕu sák-gì, ciŏng-gŭng ī-hâiu dó̤i-huŏng gì guók-uòng mò̤-dó̤i-cāu.
  • 1/2-1/2: Dâi-biĕu huò-gì.
  • 1-0: Dâi-biĕu băh gì iàng.
  • 0-1: Dâi-biĕu ŭ gì iàng.

Ô gì sèng-âu cṳ̆ diē-sié iâ â̤ diŏh siŏh buô piăng-hâiu gă diē gūi cṳ̄ng hù-hô̤ lì bìng-gá cī buô giàng gì ciŏng-gì:

  • !: Giàng gì mò̤ ngài.
  • !!: Giàng gì iā hō̤.
  • ?: Giàng gì mâ̤ hō̤.
  • ??: Giàng gì iā ngiák.
  • !?: Ciŏng-uâng giàng mâ̤ báik â̤ ciŏng-gì.
  • : Sùi-biêng giàng gì siŏh buô.

Â-dā̤ sê sāi dâi-só gé-puō-huák gé gì siŏh guŏk gì:

Buô Băh Ŭ
1 e2-e4 e7-e5
2 Mā g1-f3 f7-f6?
3 Mā f3xe5! f6xe5?
4 Hâiu d1-h5+ Uòng e8-e7
5 Hâiu h5xe5+ Uòng e7-f7
6 Chiông f1-c4+ Uòng f7-g6??
7 Hâiu e5-f5+ Uòng g6-h6
8 d2-d4+ g7-g5
9 h2-h4 Chiông f8-e7
10 h4xg5++ Uòng h6-g7
11 Hâiu f5-f7 # 1-0


Wikimedia Commons diē-sié ô gâe̤ng guók-cié chiông-gì ô-găng-guó gì nô̤i-ṳ̀ng.