Chiông-gì

Chăng-kō̤ Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ Háng-cê gì bēng-buōng. / 參考閩東語漢字其版本。

Chiông-gì (象棋) sê Dṳ̆ng-guók diòng-tūng gì siŏh cūng gì lôi iù-hié, ô gì sèng-âu buóh siŏng gâe̤ng guók-cié chiông-gì kṳ̆-bié kŭi lì, dĕk-lìng-é gó̤ ĭ Dṳ̆ng-guók chiông-gì (中國象棋). Dṳ̆ng-guók, Uŏk-nàng, Liù-giù káh-dièu ciā gì gì nè̤ng bī-gáu sâ̤.

Chiông-gì iù lâng ciáh nè̤ng giàng, siŏh ciáh nè̤ng niĕng è̤ng gì cī, siŏh ciáh nè̤ng niĕng ŭ gì. Ék-buăng lì gōng, niĕng è̤ng gì diŏh sèng giàng. Muōi siŏh huŏng dŭ ô 1 lăk cióng, 2 lăk sê̤ṳ, 2 lăk dièng, 2 tàu mā, 2 lăk gṳ̆, 2 lăk páu gâe̤ng 5 lăk cók. Páh cióng hô̤ lā̤ ciŏng-gŭng (將軍), nâ sê ciŏng-gŭng ī-hâiu mò̤-dó̤i-cāu cêu hô̤ lā̤ sák-gì (殺棋) hĕ̤k-ciā uòng-gì (完棋), ké̤ṳk nè̤ng sák-gì gì hī siŏh huŏng cêu suŏ lāu. Nâ sê hŭ-nè̤ng dŭ mò̤ bâing-huák ciŏng dó̤i-huŏng gì cióng tài lâi, cêu hô̤ lā̤ huò-gì (和棋).

Gì-buàng dâi-dŏng ô siŏh hòng kĕ̤ng gì dê-huŏng, gà̤-dēng siā Háng-cê „河界“(ò̤-gái) lâng cê, ciā dê-huŏng ék-buăng ké̤ṳk nè̤ng hô̤ lā̤ ò̤ (河). Muōi siŏh huŏng có̤i-hâiu siŏh hòng dŭ ô siŏh ciáh gâe̤ng Háng-cê „米“ (mī) cê iā chiông gì dê-huŏng, cuòi hô̤ lā̤ gṳ̆ng (宮). Dièng mâ̤ sāi guó ò̤; cók-giāng guó ò̤ ī-hâiu â̤ sāi hòng giàng; chióng gâe̤ng sê̤ṳ mâ̤ sāi chók-gṳ̆ng.

Chiông-gì-cī gâe̤ng giàng-huák

Miàng-cê	Háng-cê	Giàng-huák
Chióng	將	Iâ hô̤ lā̤ chiŏng-gŭng. Â̤ sāi hòng lā̤ hĕ̤k-ciā dĭk lā̤ giàng siŏh gák, mâ̤ sāi chók-gṳ̆ng. Mâ̤ sāi ké̤ṳk nè̤ng siăh lâi, mâ̤ sāi gâe̤ng dó̤i-huŏng gì cióng ciáng-ciáng sék dó̤i lā̤ (cuòi hô̤ lā̤ dó̤i-chióng). Nâ sê cê-gă gì chióng siŏh sī cêu suŏ lāu.
Sê̤ṳ	士	Nâ dé̤ṳng diŏh gṳ̆ng diē-sié ciâ lā̤ giàng, muōi siŏh huòi giàng siŏh gák. Duâi bô-hông gì sèng-âu ciā gì sê dò̤ lā̤ bō̤-hô cióng gì. Giàng sê̤ṳ iâ hô̤ lā̤ „biék sê̤ṳ“.
Dièng	田	Giàng dièng(田) cê gák, gó-chṳ̄ hô̤ lā̤ „dièng“. Dièng cê gák gì dâi-dŏng hô̤ lā̤ dièng-ngāng, mâ̤ sāi ô cī, nâ mò̤ giàng mâ̤ guó. Dièng mâ̤ sāi guó ò̤.
Gṳ̆	車	Hòng, dĭk dŭ â̤ giàng, nâ sê mò̤ cī dū diŏh diô dâi-dŏng, é̤ṳ giàng gūi buô giàng gūi buô, gó-chṳ̄ sê chiông-gì dâi-dŏng gì siŏh cṳ̄ng iā dâe̤ng-iéu gì gì.
Mā	馬	Giàng nĭk(日) cê gák: cêu sê dēng sèng giàng sèng siŏh buô, gái ciâ lā̤ giàng siŏh buô, cī lâng buô hăk-siŏh-dŏi. Sèng-dāu hŭ-uái hô̤ lā̤ mā-kă, mâ̤ sāi ô cī, nâ mò̤ mâ̤ giàng. Cuòi iā hō̤ lī-gāi: mā gì giàng-huák dēng sê tàu-sĕng gōng gì lâng buô hăk siŏh buô, nâ sê tàu siŏh buô dŭ giàng mâ̤ lì, cêu ng-sāi gōng dâ̤ 2 buô lāu. Mā sê chiông-gì diē-sié có̤i lùng-uăk gì siŏh cī.
Páu	炮	Giàng diô gì sèng-âu gâe̤ng gṳ̆ siŏh iông; siăh cī gì sèng-âu diŏh gák siŏh cī páh guó gò̤, sùi-biêng gūi gák dŭ â̤ sāi.
Cók	卒	Iâ hô̤ lā̤ „cók-giāng“. Muōi siŏh buô giàng siŏh gák; muōi guó ò̤ gì sèng-âu nâ dé̤ṳng hióng sèng-dāu dĭk-dĭk-sék giàng siŏh gák; guó ò̤ ī-hâiu iâ â̤ hòng lā̤ giàng. Mâ̤ sāi hâiu-tó̤i.

Wikimedia Commons diē-sié ô gâe̤ng Chiông-gì ô-găng-guó gì nô̤i-ṳ̀ng.