Ciŏ Nguòng-ciŏng

Chók-cê̤ṳ Wikipedia

Chăng-kō̤ Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ Háng-cê gì bēng-buōng. / 參考閩東語漢字其版本。


Ciŏ Nguòng-ciŏng

Ciŏ Nguòng-ciŏng (Háng-cê: 朱元璋, 1328 n. 10 ng. 21 h. - 1398 n. 6 ng. 24 h.), iâ hô̤ lā̤ Mìng Tái-cū (明太祖), Hùng-ū huòng-dá̤ (洪武皇帝), sê Mìng-dièu (明朝) gì kăi-guók huòng-dá̤ (開國皇帝). 1368 nièng gáu 1398 nièng câi-ôi (在位).

Hù-nguòng (胡元) Tiĕng-lĭk (天曆) 10 nièng, găh gĭng-dáng gì Ăng-hŭi Hông-iòng (鳳陽) chók-sĕng. Ĭ sá̤ gì sèng-hâiu chió iā bék, gă-hiŏng (家鄉) iâ sèu có̤-cǎi (做災). 1344 nièng có̤-âng (做旱), ĭ gì bâ-nā̤ dŭ ngô̤ sī kó̤, chió-lā̤-nè̤ng dŭ sī táh kó̤. Ĭ mò̤ nó̤h siăh, bié Huòng-gáuk-sê (皇覺寺) kó̤ có̤ huò-suông (和尚). 1352 nièng, tiăng-gōng Guóh Cṳ̄-hĭng (郭子興) cô̤-huāng (造反), cêu bié guó kó̤ chăng-gŭng (參軍), gáu-muōi-lāu ĭng-ôi nè̤ng lùng-uăk, có̤ lāu Guóh Cṳ̄-hĭng gì niè-sái. Guóh Cṳ̄-hĭng sī kó̤ ī-hâiu, ĭ ciŏng Dìng Iū-liông (陳友諒), Diŏng Sê̤ṳ-sìng (張士誠) gáuk-nè̤ng dŭ miĕk lâi. 1368 nièng, bô ciŏng Hù-nguòng gì huòng-dá̤ dṳ̆k-kó̤ Mŏk-báe̤k (漠北), cê-gă có̤ huòng-dá̤, diâng siū-dŭ Éng-tiĕng (應天, gĭng-dáng gì Nàng-gĭng), guók-hô̤ (國號) hô̤ lā̤ „Dâi-Mìng (大明)“, nièng-hô̤ (年號) hô̤ lā̤ „Hùng-ū(洪武)“.

Ĭ sê siŏh ciáh iā ngièng gì huòng-dá̤. Ĭ giĕ-dêng: tăng-ŭ (貪污) 60 liōng (兩) cêu diŏh niăh lā̤ tài-tàu (刣頭). Sī kó̤ ī-hâiu, diòng-ôi (傳位) ké̤ṳk diōng̤-sŏng (長孫) Ciŏ Ṳ̄ng-ông (朱允炆), cêu sê „Gióng-ùng huòng-dá̤ (建文皇帝)“.