Nguòng-dièu

Chók-cê̤ṳ Wikipedia

Chăng-kō̤ Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ Háng-cê gì bēng-buōng. / 參考閩東語漢字其版本。


Dâi-nguòng
大元
ᠳᠠᠢ ᠦᠨ
ᠶᠡᠬᠡ
ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ
1271 nièng–1368 nièng
Siū-dŭ Khanbaliq (Dâi-dū)
Guăng-huŏng ngṳ̄-ngiòng Mùng-gū-ngṳ̄, Háng-ngṳ̄
Céng-hū gŭng-ciō-cié
huòng-dá̤  
• 1260–1294
Nguòng Sié-cū
• 1321–1323
Nguòng Ĭng-cŭng
• 1333–1370
Nguòng Sông-dá̤
Lĭk-sṳ̄  
• Gióng-lĭk
1271 nièng
• Genghis Khan tūng-ék Mùng-gū
1206 nièng
• Gāi guók-hô̤ Dâi-nguòng
1271 nièng
• miĕk Nàng-sóng
1279 nièng
• ké̤ṳk Mìng-dièu dṳ̆k kó̤ Mŏk-báe̤k
1368 nièng
• Gāi-tā̤
1368 nièng
Miêng-cék
1310 14,000,000 km2 (5,400,000 sq mi)
Ìng-kēu
• 1290
77,000,000
• 1293
79,816,000
• 1330
83,873,000
• 1350
87,147,000
Huó-bê huŏng-kūng-cièng, chău-piéu
cĭ-sèng guók-gă
cĭ-âu guók-gă
Mùng-gū Dá̤-guók
Nàng-sóng
Mìng-dièu
Báe̤k-nguòng
Dāng sṳ̆k  Dṳ̆ng-guók
 Mùng-gū
 Báe̤k Dièu-siēng
 Ngò̤-lò̤-sṳ̆

Nguòng-dièu (元朝) iâ hô̤ lā̤ Dâi-nguòng (大元), Hù-nguòng (胡元), sê Dṳ̆ng-guók lĭk-sṳ̄ gà̤-dēng gì siŏh ciáh hŭng-gióng uòng-dièu, iâ sê Mùng-gū lĭk-sṳ̄ gà̤-dēng có̤i giòng-duâi gì siŏh ciáh céng-guòng. Ĭ gì Mùng-gū-ngṳ̄ guók-hô̤ sê Dâi-mùng-gū-guók (ᠶᠡᠬᠡ
ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ
, Их Юань улс) hĕ̤k-ciā Dâi-nguòng Dâi-mùng-gū-guók (ᠳᠠᠢ ᠦᠨ
ᠶᠡᠬᠡ
ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ
, Даян Их Монгол Улс), sê siŏh ciáh iù Mùng-gū-cŭk gióng-lĭk gì guók-gă.

1206 nièng, Genghis Khan tūng-ék Mùng-gū; gáu-muōi-lāu găk 1227 nièng miĕk Să̤-hâ, 1234 nièng miĕk Gĭng-guók. 1279 nièng miĕk Nàng-sóng, uòng-ciòng ciéng-līng Dṳ̆ng-guók.

Nguòng-dièu gì sèng-âu iā sèu chĭng-liŏk biĕng-dău guók-gă. Ĭ ciŏng ciòng-guók gì nè̤ng buŏng 4 ciáh dēng-ngék: Mùng-gū-ìng, Sáik-mĕ̤k-ìng, Háng-ìng, gâe̤ng Nàng-ìng. Mùng-gū nè̤ng ô iā sâ̤ dĕk-guòng. Háng-nè̤ng ké̤ṳk ĭ páuk-hâi, mò̤-niĕ-ài duâi cô̤-huāng. Có̤i cṳ̄ng Ciŏ Nguòng-ciŏng găk 1368 nièng ciŏng Mùng-gū nè̤ng dṳ̆k kó̤ Mŏk-báe̤k, Nguòng-dièu miĕk-uòng.

Wikimedia Commons diē-sié ô gâe̤ng Nguòng-dièu ô-găng-guó gì nô̤i-ṳ̀ng.


Dṳ̆ng-guók lĭk-sṳ̄
Sṳ̄-sèng | | Siŏng | Ciŭ (Să̤-ciŭ, Dĕ̤ng-ciŭ, Chŭng-chiŭ, Ciéng-guók) | Cìng | Háng (Să̤-háng, Sĭng, Dĕ̤ng-háng) | Săng-guók (Cò̤-ngôi, Sṳ̆k-háng, Dĕ̤ng-ngù) | Céng (Să̤-céng, Dĕ̤ng-céng) | Ngū-hù Sĕk-lĕ̤k-guók (Sìng-háng, Sèng-diêu, Hâiu-diêu, Sèng-liòng, Sèng-iĕng, Sèng-cìng, Hâiu-iĕng, Hâiu-cìng, Să̤-cìng, Hâiu-liòng, Nàng-liòng, Să̤-liòng, Báe̤k-liòng, Nàng-iĕng, Báe̤k-iĕng, ) | Nàng-báe̤k-dièu (Nàng-dièu: Làu-sóng, Nàng-cà̤, Nàng-liòng, Nàng-dìng; Báe̤k-dièu: Báe̤k-ngôi, Să̤-ngôi, Dĕ̤ng-ngôi, Báe̤k-ciŭ, Báe̤k-cà̤) | Sùi | Dòng | Ngū-dâi Sĕk-guók (Ngū-dâi: Hâiu-liòng, Hâiu-dòng, Hâiu-céng, Hâiu-háng, Hâiu-ciŭ; Sĕk-guók: Ngù-uŏk, Mìng, Gĭng-nàng, Mā-chū, Iòng-ngù, Nàng-dòng, Nàng-háng, Báe̤k-háng, Sèng-sṳ̆k, Hâiu-sṳ̆k) | Sóng (Báe̤k-sóng, Nàng-sóng) | Lièu | Gĭng | Să̤-hâ | Nguòng | Mìng (Nàng-mìng) | Chĭng | Dṳ̆ng-huà Mìng-guók | Dṳ̆ng-huà Ìng-mìng Gê̤ṳng-huò-guók