Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄

"Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" sê siŏh piĕng Bàng-uâ-cê ùng-ciŏng, buóh ché̤ṳ Háng-cê bēng-buōng "閩東語", dók cŭ-uái.

Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
Bàng-uâ/平話
Huák-nguòng guók	Dṳ̆ng-huà Ìng-mìng Gê̤ṳng-huò-guók Dṳ̆ng-huà Mìng-guók Hiŏng-gē̤ng Mā-lài-să̤-ā Sĭng-gă-pŏ̤ Ùng-lài
Sāi-ê̤ṳng dê-kṳ̆	Hók-ciŭ, Nìng-dáik gâe̤ng Mā-cū
mū-ngṳ̄ sāi-ê̤ṳng-ciā	chă-bók-dŏ̤ 1000 uâng
ngṳ̄-hiê	Háng-cáung-ngṳ̄-hiê Háng-ngṳ̄-cŭk Mìng-ngṳ̄-ciĕ Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
ùng-cê hiê-tūng	Háng-cê Bàng-uâ-cê
Guăng-huŏng dê-ôi
guăng-huŏng ngṳ̄-ngiòng	Dṳ̆ng-huà Mìng-guók Lièng-gŏng-gâing
sìng-nêng gì siēu-só ngṳ̄-ngiòng	Dṳ̆ng-huà Mìng-guók Lièng-gŏng-gâing gì gău-tŭng ông-sók ngṳ̄-ngiòng
Guāng-lī gĭ-gáiu	Dṳ̆ng-huà Mìng-guók Ùng-huá-buô
ngṳ̄-ngiòng dâi-mā
ISO 639-3	cdo
Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ sāi gì dê-huŏng (ciē-sáik)

Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ (閩東語), iâ hô̤ lā̤ Mìng-dĕ̤ng-uâ (閩東話), sê diŏh Hók-gióng dĕ̤ng buô dê-kṳ̆ gâe̤ng Ciék-gŏng dĕ̤ng-nàng buô dê-kṳ̆ tŭng-hèng gì siŏh cṳ̄ng Mìng-ngṳ̄, dâi-biēu huŏng-ngiòng sê Hók-ciŭ-uâ. Gōng Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ gì nè̤ng gó̤ cê-gă gì mū-ngṳ̄ hô̤ lō̤ Bàng-uâ ( 平話), é-sé̤ṳ sê „bàng-siòng gōng gì uâ“.

Diŏh Dṳ̆ng-guók, guăng-huŏng dêng-ngiê ciā ngṳ̄-ngiòng sê Háng-ngṳ̄ gì huŏng-ngiòng, gó̤ ĭ Mìng-dĕ̤ng huŏng-ngiòng (閩東方言). Bók-guó, nâ báik gōng Háng-ngṳ̄ gì nè̤ng uòng-ciòng tiăng mâ̤ huòi-é Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄, gó-chṳ̄ Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ sê siŏh cṳ̄ng ngṳ̄-ngiòng, ng-sê huŏng-ngiòng.

Huŏng-ngiòng

Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ â-dā̤ â̤ dé̤ṳng buŏng 3 ciáh huŏng-ngiòng piéng-kṳ̆, cī 3 ciáh piéng-kṳ̆ cĭ-găng gău-liù ô nék-giāng káung-nàng:

1. Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ Nàng-piéng: Gōng ciā uâ gì nè̤ng ciō-iéu diêu diŏh Mìng dṳ̆ng sĕk ék, iâ cêu sê Mìng-gĕ̤ng dṳ̆ng-hâ-iù gáu ĭk-hāi-kāu gì dê-kṳ̆: bău-guák Hók-ciŭ chê-kṳ̆, Bìng-nàng, Kŭ-chèng, Lò̤-nguòng, Lièng-gŏng, Mìng-chiăng, Mìng-âiu, Diòng-lŏ̤h, Īng-tái, Hók-chiăng, Bìng-tàng. Dâi-biēu huŏng-ngiòng sê Hók-ciŭ-uâ.
2. Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ Báe̤k-piéng: Gōng ciā uâ gì nè̤ng ciō-iéu diêu diŏh gô-dā̤ Hók-nìng-hū hī siŏh dái, iâ cêu sê găk gĭng-dáng Hók-gióng dĕ̤ng-báe̤k buô gì Nìng-dáik dê-kṳ̆ (dṳ̀-kŭi Nìng-dáik chê-kṳ̆). Dâi-biēu huŏng-ngiòng sê Hók-ăng-uâ.
3. Màng-gōng: iâ hô̤ lā̤ Màng-uâ. Gōng ciā uâ gì nè̤ng ciō-iéu diêu diŏh Ciék-gŏng dĕ̤ng-nàng buô gì Tái-sông-gâing gâe̤ng ĭ hó-gê̤ṳng gì dê-kṳ̆. Găk Chŏng-nàng-gâing dĕ̤ng-báe̤k buô hāi-gièng, iâ ô siŏh ciáh dê-kṳ̆ sê gōng ciā uâ gì. Gâe̤ng Ciék-nàng Mìng-nàng-ngṳ̄ siŏh iông, Màng-gōng sêu gáu Ngù-ngṳ̄ Ŭng-ciŭ-uâ dĕk-biék duâi gì īng-hiōng, gó-chṳ̄ gâe̤ng Hók-gióng gì Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ chă-biék iā duâi.

Ĭng-ông tā̤-hiê

Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ gáuk cṳ̄ng huŏng-ngiòng cĭ găng gì chă-biék iā duâi, gó-chṳ̄ gáuk cṳ̄ng huŏng-ngiòng gì sĭng-mō̤, ông-mō̤ gâe̤ng sĭng-diêu dŭ ô bī-gáu duâi gì chă-biék.

Dṳ̀ kó̤ Màng-gōng ī-ngôi, Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ huŏng-ngiòng gì sĭng-mō̤ dŭ chă-bók-dŏ̤. Hók-gióng gì Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ ô 15 ciáh siŏh-iông gì sĭng-mō̤, Hók-ăng-uâ bī Hók-ciŭ-uâ dòng chók w gâe̤ng j lâng ciáh sĭng-mō̤, ô 17 ciáh. Màng-gōng sêu gáu Ngù-ngṳ̄ gì īng-hiōng, sĭng-mō̤ gì só-liông bī Hók-gióng gì Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ gó lā̤ sâ̤.

Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ găk ông-mō̤ gà̤-dēng chă-biék iā duâi. Màng-gōng gì ông-mō̤ có̤i ciēu, ô 39 ciáh; có̤i sâ̤ gì sê Nìng-dáik-uâ, ô 69 ciáh hī māng sâ̤.

Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ sū-iū huŏng-ngiòng dŭ ô 7 ciáh sĭng-diêu, bók-guó diŏh gáuk dê tĕ̤k ĭng dŭ mâ̤ siŏh iông. Gĭng-dáng gì Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ dṳ̀ kó̤ siông-sĭng mò̤-niĕ-ài buŏng ĭng gâe̤ng iòng, gì-tă gì sĭng-diêu dŭ ô ĭng, iòng lâng cṳ̄ng.

Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ ĭng-ông só-liông gì dó̤i-bī

hŭng-lôi	Nàng-piéng huŏng-ngiòng			Báe̤k-piéng huŏng-ngiòng			Màng-gōng
huŏng-ngiòng	Hók-ciŭ	Hók-chiăng	Kŭ-chèng	Nìng-dáik	Hók-tīng	Hók-ăng	Chŏng-nàng Cièng-kó
Sĭng-mō̤ só-liông	15	15	15	15	15	17	29
Ông-mō̤ só-liông	46	42	51	69	41	56	39
Sĭng-diêu só-liông	7	7	7	7	7	7	7

Â-dā̤ sê Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ gáuk cṳ̄ng huŏng-ngiòng diē-sié 7 ciáh sĭng-diêu gì tĕ̤k-ĭng:

Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ sĭng-diêu dó̤i-bī

	Ĭng-bìng	Iòng-bìng	Siông-sĭng	Ĭng-kó̤	Iòng-kó̤	Ĭng-ĭk	Iòng-ĭk
Hók-ciŭ-uâ	˦˦ 44	˥˧ 53	˧˩ 31	˨˩˧ 213	˨˦˨ 242	˨˧ 23	˥ 5
Hók-ăng-uâ	˧˧˨ 332	˨˨ 22	˦˨ 42	˨˩ 21	˧˨˦ 324	˨ 2	˥ 5
Nìng-dáik-uâ	˦˦ 44	˩˩ 11	˦˨ 42	˧˥ 35	˥˨ 52	˦ 4	˥ 5
Hók-tīng-uâ	˦˦˥ 445	˨˩˨ 212	˥˥ 55	˥˧ 53	˨˨ 22	˥ 5	˨˧ 23
Tái-sông Màng-gōng	˨˩˧ 213	˧˧ 33	˦˥˥ 455	˥˧ 53	˦˨ 42	˥ 5	˦˧ 43
Chŏng-nàng Màng-uâ (Cièng-kó)	˦˦ 44	˨˩˦ 214	˦˥ 45	˦˩ 41	˨˩ 21	˥ 5	˨˩ 21
Chŏng-nàng Màng-uâ (Liù-gă-giò)	˧˧ 33	˨˩˧ 213	˦˥ 45	˦˩ 41	˩˩ 11	˥ 5	˩ 1

Nô̤i-buô chă-ê

Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ huŏng-ngiòng diŏh cê-sṳ̀ tĕ̤k-ĭng siông chă-biék iā duâi. Â-dā̤ sê só-cê „ék“ gáu „sĕk“ diŏh Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ diē-sié gì tĕ̤k-huák.

Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ só-cê tĕ̤k-ĭng dó̤i-bī

	Ék	Nê	Săng	Sé	Ngô	Lĕ̤k	Chék	Báik	Gāu	Sĕk
Hók-ciŭ-uâ	suɔʔ4/iʔ23	nei242/laŋ242	saŋ44	sei213	ŋou242/ŋu31	løyʔ4	tsʰeiʔ23	paiʔ23	kau31	seiʔ4
Mā-cū-uâ	suoʔ5/eik13	nei242/lɑŋ242	saŋ55	sei312	ŋou131	løyk5	tsʰeik13	paik13	kau33	seik5
Hók-chiăng-uâ	syo53/eʔ22	ne41/laŋ41	saŋ53	se21	ŋo41/ŋu33	luʔ5	tsʰeʔ22	peʔ22	kau33	seʔ5
Kŭ-chèng-uâ	syøk5/ik2	ni324/laŋ324	saŋ	si21	ŋu324	løyk5	tsʰik2	peik2	kau42	seik5
Nìng-dáik-uâ	syøʔ5/ek2	nei332/naŋ332	sam44	sei35	ŋou332	lœk5	tsʰek2	pɛk2	kau42	sɛk5/sɛp5
Hók-ăng-uâ	eik5	nei23/laŋ23	saŋ332	sei35	ŋou23/ŋu42	lœk2/louk2	tsʰeik5	pɛik5	kou42/kieu42	sɛik2
Ciá-ìng-uâ	ik5	ni213/laŋ213	saŋ42	si35/su35	ŋu213	lœk2/luk2	tsʰik5	pɛk5	kau51/kiu51	sɛk2

Nguôi-buô Lièng-giék

• Documentation for ISO 639 identifier: cdo
• Ethnologue report for language code: cdo