Gàu

?Gàu
Macaca fascicularis
huá-siŏh huōng-ôi
Eocene muăk-gĭ - hiêng-câi
sĕng-ŭk hŭng-lôi
gái: Animalia muòng: Chordata gŏng: Mammalia mŭk: Primates ā-mŭk: Haplorrhini hâ-mŭk: Simiiformes buô-hông
kuŏ
Cebidae Aotidae Pitheciidae Atelidae Cercopithecidae
sĕng̤-uăk gì dê-kṳ̆

Gàu (猴) sê siŏh lôi bău-guák 200 cṳ̄ng cṳ̄ng-lôi gì siēu-hìng lìng-diōng dông-ŭk. Gàu siăh cūi-guō, chéu-niŏh, cṳ̄ng-cī, huă, tè̤ng-ngiê, tĭ-tṳ̆, lâung gâe̤ng nâung gì dông-ŭk.

Gàu â̤ buŏng có̤ 2 cṳ̄ng ciō-iéu gì duâi lôi: Gô Sié-gái gàu (Old World monkey) gâe̤ng Sĭng Sié-gái gàu (New World monkey). Sĭng Sié-gái gàu gì muōi â̤ dièng diŏh chéu-ciĕ lā̤, Gô Sié-gái gàu mò̤ nièng-ngài. Sĭng Sié-gái gàu gâe̤ng Gô Sié-gái gàu gì pé, méng, gū-chiŏng iâ săng mâ̤ siŏh-iông.

Gàu gì ùng-huá

Găk Dṳ̆ng-guók ùng-huá diē-sié, gàu sê siŏh cṳ̄ng lìng-dâe̤ng gì dông-ŭk. Gàu-dṳ̆ng-uòng (猴中王) sê Dṳ̆ng-guók sìng-uâ dṳ̆ng cĭng dê̤ṳng-iéu gì ìng-ŭk, ĭ gì gū-sê̤ṳ dŭ gé diŏh mìng-găng duòng-suók gâe̤ng siēu-siók «Să̤-iù-gé» (西遊記) diē-sié.